| 1. |
|
Boeknummer: 00317
Momenten uit drie eeuwen kluishistorie
Religie -- Kloosters (1973) [Domien de Jong, archivaris]
Momenten uit drie eeuwen kluishistorie
Korte geschiedenis van het heremietenklooster De Achelse Kluis en z'n bewoners in Valkenswaard.
INHOUD
BIBLIOGRAFIE ..............................................XIII
INLEIDING .................................................XVII
EERSTE DEEL
DE HERMITAGE VAN SINT JOZEF IN DE ACHELSE HEIDE, 1685—1798
VOORGESCHIEDENIS (1656—1685)................................. 7
Grenskapel voor de heerlijkheid Waalre-Wedert (1656—1670) .... 7
Grenskapel voor Valkenswaard (1689—...)..................... 12
Grenskapel voor Valkenswaard (1736—...)..................... 14
DE HERMITAGE VAN SINT JOZEF (1685—1798)..................... 16
De stichtingsperiode (1685—1693)............................ 16
Naar de definitieve levensvorm (1693—1732).................. 28
Naar de definitieve huisvesting (1732—1793)................. 40
Naar opheffing en liquidatie (1790—1798).................... 57
De Hermitage van Achel een rustig maar toch een omstreden bezit (1798—1845)... 68
BIJLAGEN
I Oversten van de Hermitage (1685—1798).................... 74
II Broeders eremieten van de Hermitage (1685—1798)......... 74
TWEEDE DEEL
HET KLOOSTER VAN SINT BENEDICTUSIN DE ACHELSE KLUIS, 1846—1971
VOORGESCHIEDENIS (1838—1846).................................81
Het moeilijke begin te Meerseldreef (1838—1843)............. 81
De verwachte oplossing ligt te Achel (1843—1846)............ 88
HET KLOOSTER VAN SINT BENEDICTUS (1846—1971) .... 96
Een positieve aanzet bekroond (1846—1871)........................ 96
Successen en controversen (1871—1914)............................105
Van noodklooster tot nieuwbouw (1914—1952)...................... 132
Na consolidatie meer openheid (1952—1971)....................... 146
BIJLAGEN
I Trappisten en Westmalle........................................163
II Verheffing tot abdij..........................................168
III De aanwezige communiteit....................................175
IV De overledenen..............................................179
V De abten ....................................................192
VERKLARING VAN MOEILIJKE WOORDEN.............................202
REGISTER VAN PERSOONS- EN PLAATSNAMEN........................205
HERKOMST FOTO’S..................................................216
COLOFON .........................................................216
SUPPLEMENT Kaart A: Achelse kaert figuratief van 1750
Kaart B: Noodklooster O. L. Vrouw der Verijzenis
VERANTWOORDING
Ter gelegenheid van de viering van het eeuwfeest als trappistenklooster verscheen in 1946 het boek ’De Achelse Kluis, 1846—1946’. Dit is nu aanleiding geworden de daarbij gebruikte bronnen en
literatuur te controleren en een nieuwe documentatieverzameling aan te leggen. Een meer volledige geschiedenis van de Achelse Kluis zou te zijner tijd daaruit kunnen geschreven worden.
Speurtochten langs diverse archiefdepots hebben veel materiaal opgeleverd, dat zowel voor de eremietentijd (1685-1798) als voor de trappistentijd (1846—1971) van zeer groot belang moet worden geacht.
Het ontstaan van de Achelse Kluis in 1685 is niet los te denken van een verschijnsel, dat na de in 1648 gesloten Vrede van Munster algemeen voorkwam in de zuidelijke Generaliteitslanden.
De bewoners van deze gebieden waren gedwongen kerkjes of kapellen te bouwen over de landsgrens heen, omdat binnen het eigen gebied der Staten geen sprake meer kon zijn van een openbare uitoefening
van de katholieke eredienst.
Geen wonder, dat als de gelovigen buiten de grenzen van deze onderdrukte territoria moesten kerken, spoedig ook de pastorie of de pastoorswoning daar werd overgebracht. Kerk en pastorie horen immers
bijeen te liggen. Dit begrepen ook de inwoners van Valkenswaard en zo werden ’Het Weerderhuys’ en ’D’oratorie van Verckensweert’ in elkanders nabijheid gesitueerd.
In deze niet bewoonde pastoorshuizinge begon in 1685 de eerste eremiet, een Eindhovenaar van geboorte, het kluizenaarsleven. Spoedig kreeg hij volgelingen, waardoor de naam ’Het Weerderhuys’ verdween
en die van 'Hermitage’ of 'Achelse Kluis’ kwam. De Achelse Kluis heeft dus een voorgeschiedenis.
Sedert het jaar 1656 zijn ruim drie eeuwen verstreken en bijna al die tijd heeft dit klooster zijn invloed doen gelden.
Het boek 'Momenten uit drie eeuwen Kluishistorie’ bevat geen volledige beschrijving van de lotgevallen en het leven in en over de Achelse Kluis.
Het is veeleer een kennismaking met de uitwendige geschiedenis van dit alombekende klooster. Binnen een kort bestek kon geen uitgebreide historie worden geboden.
Een bibliografie van geraadpleegde archivalia en gedrukte bronnen gaat vooraf.
De inleiding is noodzakelijk, omdat de geschiedenis van de Achelse Kluis berust op een cisterciënser traditie, welke in de laatste drie eeuwen typisch naar de geest van de trappisten is omgebogen,
waardoor de nadruk niet zozeer op Cïteaux als wel op La Trappe is gevestigd.
De meer spirituele of monastieke zijde van de Achelse Kluisgeschiedenis is in beknopte vorm weergegeven, waarvan de inleiding werd toevertrouwd aan pater Edmundus Mikkers.
De illustratie van 'Momenten’ bezit een suggestieve kracht en is geheel aangepast aan de tekst. De medewerking van pater Rafaël van Doren uit de abdij Sion te Diepenveen en de grote bereidwilligheid
van de heer Fr. van lersel van het gemeente-archief Tilburg hebben de aangepaste illustratie mogelijk gemaakt.
Het register van persoons- en plaatsnamen werd samengesteld door mevrouw H. J. Lutkie-van Erning uit Eindhoven, waarvoor ik haar zeer erkentelijk ben. Ook de correctie werd door haar verzorgd.
Mijn dank aan de heer Mr. A. L. G. M. van Agt, gemeente-archivaris van Eindhoven, voor zijn medewerking. Ook dank aan mijn collega voor de hulp om het geschiedkundig relaas op zijn objectiviteit te
onderzoeken.
Het werk aan deze jongste publicatie over het ontstaan en de uitbreiding van de Achelse Kluis is niet vergeefs geweest, indien in de toekomst een volledige geschiedenis van het tijdperk na de
Tweede Wereldoorlog kan worden gerealiseerd.
Achelse Kluis, 31 december 1972.
Klooster De Achelse Kluis;
|
|
