HEEMKUNDEKRING OP DE BEEK PRINSENBEEK Beeldbank Bibliotheek

 

Aantal gevonden publicaties : 3   (uit: 659)	Uitgebreid zoeken
Gesorteerd op:  Boeknummer

1.

Boeknummer: 00408   Oude Gereedschappen Historie -- Werktuigen/Gereedschappen           (1995)    [Binne Kramer, drs. J. v.d. Kooi en Tekstwinkel G. Japiks] Het boek van Oude Gereedschappen 'Goed gereedschap is een verlengstuk van de handen' Veel mensen koesteren nostalgische gevoelens als het gaat over recente geschiedenis. Het is tijd die zijzelf, hun ouders of eventueel grootouders hebben meegemaakt Bij nostalgie horen herkenning, 'goede oude tijd'-gevoelens en beelden uit de jeugd. Deze in een romantisch waas gekleurde beelden worden over het algemeen als prettig ervaren; de scherpe kantjes zijn eraf. Het succes van de boekjes met oude foto's van het geboortedorp spreekt in dat opzicht boekdelen. Gevoelens over 'vroeger' zijn niet alleen gekoppeld aan beelden en foto s, ze hechten zich ook aan voorwerpen. Een op zichzelf simpele verzameling oude reclameborden zet het herinneringsproces op gang en verkrijgt zo een belangrijke meerwaarde. Op het platteland spreken met name oude gebruiksvoorwerpen zeer tot de verbeelding. Eeuwenlang gebruikten boeren en handwerkslieden dit materiaal bij hun dage- lijkse arbeid. Het verschil tussen de gebruiksvoorwerpen van nu en toen is groot. Handwerk Onze werktuigen worden doorgaans fabrieksmatig in grote aantallen geproduceerd. Ze zijn simpel te vervangen en missen het stempel van 'handwerk'. Handwerk staat tegenwoordig voor kwaliteit en persoonlijke betrokkenheid. De band tussen maker en gebruiker van het werktuig was destijds vele malen groter. Natuurlijk kunnen en willen we nu niet meer terug kunnen naar die 'goede oude tijd', maar af en toe bekruipt ieder van ons toch een gevoel van onbestemd verlangen naar vroeger. Elke periode in de geschiedenis kent zijn eigen cultuuruitingen. Ook de gebruikswerktuigen vallen hieronder, al zullen mensen in die tijd dat nauwelijks gerealiseerd hebben. Elke vakman - bakker, timmerman, schoenmaker, boer etcetera - beschikte over zijn eigen specifieke gereedschap. Dit materieel had in de loop der tijd vaak een heel proces van verfijningen ondergaan. In uiterlijke verschijning was het echter vrijwel gelijkgebleven. Vandaar ook dat wij het gemakkelijk herkennen. Niemand zal zich bij het zien van een ouderwetse ploeg afvragen waar die voor gebruikt werd en iedereen zal de functie van een melkbus kennen. Tegenwoordig ligt dat anders. In onze maatschappij neemt op allerlei gebied het aantal specialisaties toe met als gevolg een zich steeds verder uitbreidende 'gereed- schapskist' met een groter aantal moeilijk te identificeren werktuigen. Vroeger had gereedschap een min of meer vaste vorm en een vaste benaming, al was die wel gekoppeld aan een bepaalde streek met zijn eigen taal. Denk daarbij aan typi- sche plattelandsgebieden als De Achterhoek, Twente en Friesland met hun tientallen dialecten. Friesland heeft bovendien een eigen taal, die ouder is dan het Algemeen Beschaafd Nederlands. Omdat die taal het moeilijk heeft en omdat vele vroegere gereedschappen en gebruiksvoorwerpen niet meer in zwang zijn worden, worden hun namen met uitsterven bedreigd. Vraag tien willekeurige Friezen wat een 'tuolle' is en waarschijnlijk zullen slechts een paar van hen u kunnen vertellen dat een 'tuolle' een melkstoeltje is, een krukje op één poot waarop de boer zat te melken. Vroeger waren zulke woorden een begrip, ze hoorden bij de cultuurtaal. Inhoud (Van de volgende onderwerpen worden oude gereedschappen beschreven) Melken 1 Veehouderij 6 Jong- en kleinvee 13 Paarden 19 Land- en akkerbouw 30 Jagen en bestrijden 55 Veenafgraving en turfsteken 62 Woonerf en huishouding 74 Snoeien en houthakken 80 Rietbedekking 89 Barbier 95 Schoenmakerij 97 Klompenmakerij 105 Korven- en stoelenmakerij 110 Boter- en kaasmakerij 116 Maalderij en Broodbakkerij 121 Slagerij 128 Kuip-, wagen- en meubelmakerij 133 Metsel-, voeg- en stucadoorwerk 138 Timmeren 143 Verven 176 Smeden, koperslaan en loodgieten 185 Licht en elektriciteit 205 Stratenmaken 208 Volksvermaak 210 Column Books Leeuwarden;

2.

Boeknummer: 00441   Uit grootmoeders tijd Historie -- Werktuigen/Gereedschappen           (1975)    [A. Stap-Loos] Uit grootmoeders tijd. Informatie over herkomst en fabricage van antieke voorwerpen, Inhoud Voorwoord / pagina 6 Barometers / pagina 7 Pijpekoppen / pagina 16 Aardewerk / pagina 26 Glazen / pagina 32 Theepotten / pagina 36 Theelichten / pagina 41 Koffiemolens / pagina 46 Samowar en theestoof / pagina 52 Verlichting / pagina 54 Waterfilters / pagina 63 Rijwielen / pagina 68 Blikken trommels / pagina 74 Lakwerk / pagina 76 Brillen / pagina 78 Spiegels / pagina 81 Schrijfmachines / pagina 87 Telefoon / pagina 92 Inmaakpotten / pagina 96 Email vaatwerk / pagina 98 Horloges / pagina 100 Stoven / pagina 106 Spinnewiel / pagina 108 Boerderij / pagina 112 VOORWOORD Een voorwoord schrijven in een boekje als dit is geen eenvoudige zaak. Ik zal dan ook trachten de strenge toon van een recensent aan te slaan. Welnu, het geheel is wat tuimelachtig uitgevallen. Het bevat kriskras verzamelde gegevens over diverse onderwerpen uit de tijd van onze verre voor- en grootouders. De 20e eeuw zou ik wel de eeuw van de steile helling willen noemen. De eeuw ook van de: 'Frisse vruchtjes’ en 'Hapt zo héérlijk weg’. Van de lichtschakelaar en de gasmeter, van het snelle leven. De eeuw waarin alles op de helling werd gezet. Waar we halverwege in paniek achteraan zijn gerend om nog te redden wat te redden was. Het viel gelukkig nogal mee met de deuken en scheuren en een sopje doet immers wonderen. Ook de oude denkbeelden zijn afgestoft en opgepoetst en kunnen weer wat jaartjes mee. Daar staan we dan en bekijken de rest van onze aanwinst. En of dit nu een oud brilletje is of een schemerlamp die we aan onze verzameling toevoegen, we zijn er zielsgelukkig mee. Om met Harry Mullisch te spreken: 'Voer voor psychologen'. De foto’s waar geen extra vermelding bij staat zijn gemaakt door J. Stap. Mijn hartelijke dank gaat uit naar de heer en mevr. De Vet in Abbekerk en de heer A. Donker in Hoogwoud voor hun toestemming voor het maken van foto’s in hun Museumboerderij. De heer M. H. J. Stumpel in Hoorn voor zijn toestemming zijn uitgebreide verzameling schrijfmachines te mogen fotograferen. De conservator de heer J. van der Star, mijn bijzondere dank voor uw hulp. De heer G. D. Scholten voor de rondleiding en de bijzonder duidelijke uitleg. Mevr. Leverink voor alles wat zij wist te vertellen over oude gebruiksvoorwerpen en allen die mij op enigerlei wijze hebben geholpen aan gegevens voor dit boekje, hartelijk dank. Opgedragen aan mijn man voor zijn geduld, hulp en steun. Hoorn, lente 1975 A. Stap-Loos Uitgeverij Helmond B.V.;

3.

Boeknummer: 00449   Huisraad, Vee en Boerengereedschap in de 17e en 18e eeuw Historie -- Werktuigen/Gereedschappen           (1995)    [Christ Buiks] Themanummer van tijdschrift van Heemkundekring De Vlasselt INHOUD INLEIDING............................................. 4 INVENTARIS OPGEMAAKT IN 1618.......................... 8 graan en koren in het sterfhuis..................... 8 houtwerk............................................ 9 ijzerwerk.......................................... 16 koperwerk.......................................... 17 tin en aardewerk .................................. 19 linnengoed......................................... 20 wollen stoffen..................................... 21 veestapel...........................................22 UIT DE OVERIGE INVENTARISSEN......................... 23 keuken - aardewerk - vuur ......................... 23 kleren-bedden-linnengoed........................... 35 zuivel - emmers - tonnen............................41 rundvee - paarden - paardentuig.....................43 graan - hooi - stro ............................... 51 landbouwwerktuigen .................................55 varia.............................................. 63 DE HOEVEN OP DE NOORD................................ 67 Eerste Hoeve....................................... 67 Tweede Hoeve....................................... 69 Derde Hoeve ....................................... 71 Vierde Hoeve........................................73 Vyfde Hoeve..........s............................. 74 Sesde Hoeve........................................ 75 LITERATUUR........................................... 76 INLEIDING Wat voor meubilair en wat voor keukengerei hadden de mensen vroeger, wat voor landbouwwerktuigen bestonden er, hoe was de indeling van het huis en andere vragen zullen in dit verhaal aan de orde komen. Over deze onderwerpen is in de buurt van Breda nog niet veel onderzoek gedaan. Toch is er materiaal genoeg. Vooral de staten en inven- tarissen, waarin de boedel van een overledene wordt beschreven, leveren enorm veel inlichtingen over de zogeheten materiële cultuur van onze voorouders. Probleem is wel dat veel benamingen ons totaal onbekend zijn, zeker als men niet op de hoogte is van hel plaatselijk dialekt. Ook woordenboeken verschaffen hier niet altijd uitkomst, omdat de termen soms alleen in een bepaalde regio bekend waren. Soms weten bejaarde mensen nog de naam van een al lang in onbruik geraakt voorwerp. De namen van de voorwerpen varieerde per dorp en tijd. Bij het overlijden van één of de beide ouders werd vaak de inboedel getaxeerd. Ook gebeurde dit bij inbeslagname (bijvoorbeeld als iemand niet op tijd betaald had). Taxatie van de inboedel was nodig om aan de erfgenamen ieder een gelijk part toe te kunnen delen. De schepenen1 gingen dan naar het betreffende huis en stelden een lijst van de bezittingen met hun waarde op. Die lijsten zijn bij duizenden te vinden in de archieven. Ze geven een goede indruk wat voor meubels, bestek, linnengoed, bedden, landbouwalaam, speciale werktuigen etc. er waren. Bij het opstellen van de lijst van bezittingen konden er twee wegen bewandeld worden namelijk: ordenen per vertrek - kamer of ordenen naar de soort materiaal (bv. ijzerwerk, koperwerk, hout etc.). Deze laatste methode werd in de onderzochte inventarissen van Terheijden het meest toegepast. De meeste beschrij vingen hebben betrekking op boerderijen. Ook bij burgers was vroeger trouwens veel boerengereedschap te vinden. Op elke boerderij kwam uiteraard een minimum aan gereedschap voor, zoals een schop, een riek, een ploeg etc. Maar toch bestonden er enorme verschillen tussen de rijke boeren en de keuters. Interessant is ook dat we uit de inventarissen op kunnen maken welke kamers een boerderij had, waar de schuur stond (vast aan de stal of los), of er hooibergen waren en zo nog tientallen andere feiten meer. In dit boekje beperken we ons tot het huisraad en het boerengereedschap. Een groot deel van de benamingen zal de moderne lezer onbekend voorkomen. Soms zijn die oude namen nog te vinden in (Middel- nederlandse) woordenboeken, soms ook niet. En dan moeten we uit de context proberen op te maken waar het werktuig voor diende. De onderzochte inventarissen zijn afkomstig uit R193, R194 en R195 Terheijden (streekarchief Oosterhout) en dateren uit de 17e en 18e eeuw. We geven dus een soort samenvatting van een stuk of 20 verschillende inboedels. Achter de naam staat het sterfjaar van de betrokkene en soms (voorafgegaan door de 'X'2) de echtgenoot/ echtgenote. De bezitters van al die goederen waren: - Quiryn Peeter Henricx de Backer, 1618, - Josyntken Claessen, 1665, - Pietronella Meynaerts, 1712, - Anneken Otte van Roelen, 1715, - Marya van Rooy, 1715X Adriaen Cornelis Smit, - Adriaen Snyders alias van Chaam, 1715 X Willemijn Steven Schouw, - Hendrick Peter Bressers, 1716, - Govert Bastiaensen van der Made, 1717X Cornelia de Hul, - Cornelia Dirven 1717 X Peter Jan Quirynen, - Cornelis Adriaen Dircken, 1722, - Pieternella van Loon, 1723, - Nicolaes Anthony Franssen, 1724X Anna Maria Meeuwesen, - Pieternella de Gref, 1727 X Cornelis Gastelaers, - Anthony Cornelis Quirynen, 1732 X Jenne Cornelis Luykx, - Comelia Cornelis Krijnen, 1732 X Stoffel van Sundert, - Henderick Frijlink, secretaris, 1738 X Willemina van Beeck (opvallend rijke inventaris met veel zilver, meubilair etc.), - Bartholomeus Huybrecht de Jonge, 1759 X Bastiaenken Adriaensen van Leijen. Van de eerstgenoemde is de meest interessante lijst gevonden. Daarom wordt deze helemaal weergegeven. Quiryn Peeter Henricx de Backer was oud-schepen van Terheijden en overleed in 1618. Hij had vier kinderen: Willemken, een dochter van 10 jaar, Nelleken, 9 jaar, Geraerdt, 7 jaar en Peeter, 5 jaar, waarvan de moeder Jenneken Geraerdt Theunissen was. Opvallend in deze inventaris is een zeer vroege vermelding van het woord moos, de op één na oudste tot nu toe in de Baronie. In 1548 wordt in het kasteel van Strijen te Oosterhout reeds een moos vermeld. Vervolgens worden uit de andere inventarissen de voorwerpen ingedeeld naar groepen: - keuken-aardewerk-vuur - kleren-bedden-linnengoed - zuivel - emmers - tonnen - rundvee-paarden-paardentuig - graan - hooi - stro - landbouwwerktuigen - varia. Tot slot wordt weergegeven wat er in de grote boerderijen op de Noord aanwezig was in 1670. Heemkundekring De Vlasselt;

Uitgebreid zoeken