HEEMKUNDEKRING OP DE BEEK PRINSENBEEK Beeldbank Bibliotheek

 

Aantal gevonden publicaties : 3   (uit: 659)	Uitgebreid zoeken
Gesorteerd op:  Boeknummer

1.

Boeknummer: 00111   Haagse Beemden in Breda Historie -- Haagse Beemden, algemeen           (1992)    [Herman Dirven] HAAGSE BEEMDEN in B R E D A INHOUD 1. Land van oude Heerlijkheden en wijdse Polders 2. Breda, een stad van 125.000 mensen 3. In vijftien jaar een nieuwe stad gebouwd 4. Het groene hart 'Burgst' van de nieuwe stad 5. Het Buitengebied van de nieuwe stad 6. Werken in de Haagse Beemden 7. Het 'karakter' van de Haagse Beemden 8. Kunst en Kultuur in de Haagse Beemden 9. Haagse Beemden in cijfers, jaartallen en literatuur Stichting Basis Publika;

2.

Boeknummer: 00420   Gageldonk/Bethlehem/Emer Historie -- Haagse Beemden, algemeen           (2001)    [A. Verkooijen, P. van Hooijdonk] Gageldonk/Bethlehem/Emer Zo 't vroeger was Dit boek is via deze link verkrijgbaar in de winkel van Heemkundekring Op de Beek. VOORWOORD Gageldonk ziet men tegenwoordig door de McDonaldmast al van verre en dat is sprekend voor de gedaantewisseling die dit gebied heeft ondergaan in de afgelopen decennia. Door het gedeelte vanaf de Spoorstraat tot de Lunetstraat en enkele markante punten, zoals bijvoorbeeld de Kapel en het Hooghuis, kan de hedendaagse bezoeker nog een glimp opvangen van het verleden. De moderne tijd maakte in ruim 25 jaar van een ouderwetse heerlijkheid een nieuwerwets woondomein. Daarmee werd alles anders, zowel de gebouwen als de bewoners. Vroeger overwegend boerderijen met hun autochtone bewoners die dicht bij de natuur leefden en er ter plaatse met hard werken de kost verdienden, nu woonhuizen in alle varianten met hun breed geschakeerde bewoners uit alle windstreken en die elders de kost verdienen. Dit fotoboek over Gageldonk is als een wandeling door het gebied zoals het rond 1960 nog was. Het is bedoeld voor zowel degene die er al tijden woont, als die er nu woont of ooit gewoond heeft. Voor hen die er al tijden wonen om in een onbewaakt ogenblik even terug te gaan in die tijd. Voor degene die er ooit gewoond heeft het ophalen van dierbare herinneringen. En voor degene die er nu woont om binding te krijgen met het verleden van zijn dagelijkse woonomgeving. Vanwege het succes van de fotoexpositie vorig jaar en het belang van het vastleggen van tijdsbeelden heeft onze heemkundekring en speciaal de samenstellers Anneke Verkooijen en Piet van Hooijdonk er toe doen besluiten om dit fotoboek uit te geven. Wij weten zeker dat we er velen een plezier mee zullen doen. Dank natuurlijk aan de samenstellers voor hun noeste arbeid en aan allen die bereid zijn geweest foto’s voor dit boekje ter beschikking te stellen of die op een andere manier aan de samenstelling hebben medegewerkt. Wandelt u met ons mee..... 30 september 2001 HEEMKUNDEKRING OP DE BEEK DE HEERLIJKHEID GAGELDONK De grootste en belangrijkste gronden lagen in de Haagse Beemden-Oost, dit was het gebied dat in 1976 van de gemeente Prinsenbeek overging naar de gemeente Breda. Daar is intussen een nieuwe stadswijk gebouwd: de Haagse Beemden. Ook in Prinsenbeek lagen nog verschillende gebieden o.a. net ten zuiden van de huidige bebouwde kom. De naam “Westrik“ zou ook hier haar oorsprong hebben gevonden, want het was het “Westerkwartier“ van Gageldonk. Verder lagen er eigendommen in Heerle en Wouw, Roosendaal (nieuwbouwwijk ten zuiden van de stad) en Nispen. Ook in Sprundel en het vroegere Princenhage lagen nog verschillende goederen. En dan het gebied rond de Heuvel te Tilburg. Daar waar nu het zakelijk hart van de stad klopt, hadden vroeger de heren van Gageldonk alles te vertellen. De kern van de oude heerlijkheid Gageldonk bestond en bestaat grotendeels nog uit: • een kasteel(tje) omgeven door een watergracht, verwoest door de Watergeuzen in 1573. (Dit was waarschijnlijk niet het eerste kasteel op Gageldonk, maar zeker het tweede, misschien zelfs het derde kasteel dat er gestaan heeft.) • een poortgebouw met woning, die de toegang tot het kasteel afsloot. Dit staat er nu nog en wordt in de volksmond: Hooghuis van Gageldonk genoemd (gebouwd tussen 1508 en 1520). • De kapel van Gageldonk op de kleine Hazenberg (nu Moerenpad). De kapel is tot op vandaag goed bewaard gebleven. • de Grote Hoeve of Kasteelhoeve van Gageldonk. Deze is rond de vorige eeuwwisseling grotendeels afgebroken. De grote Vlaamse schuur die er bij hoorde nog in de jaren twintig en de gebouwen die er nu staan zijn vanzelfsprekend wel de gebouwen van de Grote Hoeve of Kasteelhoeve van Gageldonk, maar hebben niet echt meer bij een kasteel gestaan, omdat het toen niet meer bestond. Er is in dit gebied veel veranderd, heel veel boerderijen, “boerebedoeninkskes”, huizen, wegen, kleine paadjes, prachtige oude hagen en bomen etc.etc.zijn verdwenen. Dit moest allemaal weg voor de vooruitgang en de aanleg van een nieuwe wijk: DE HAAGSE BEEMDEN. Door de foto’s in dit boekje proberen we de Gageldonkseweg, Gageldonksestraat, Binnenweg, Moerenstraat, Achter Emer, (d’n Emmere) en een stukje Steenakkerstraat te laten herleven. Heel veel inwoners van Prinsenbeek en ook de Haagse Beemden zijn op dit grondgebied geboren. Wij hopen dat u hier veel plezier aan zult beleven. De samenstellers: Piet van Hooijdonk Anneke Verkooijen Heemkundekring Op de Beek;

3.

Boeknummer: 00438   Emerweg en omgeving Historie -- Haagse Beemden, algemeen           (2009)    [Kees Brans] Emerweg en omgeving, Historische herinneringen en feiten door Kees Brans Inhoud 1- Voorwoord 3 2- Inleiding 5 3- De Emerweg vroeger 9 4- Wat is er nog over van de Emerweg? 35 5- Wat is er nieuw op het nog bestaande stukje Emerweg? 41 6- Wat is er nieuw in het gebied ten noorden van de spoorlijnen? 43 7- De omgeving van de Emerweg 48 Kerken en scholen 48 Straten en weggetjes 54 8- Het leven van het gezin Brans 71 Onze Stamboom 71 Het gezin van Janus Brans en Rika Brans-Broos vanaf 1930 77 9- De jeugd, schooljaren en werk van Kees 93 Bijlage: Lijst met namen bewoners, adres en beroep. 105 Fotoverantwoording 110 Colofon 112 Voorwoord Nu de Emerweg in Breda nagenoeg geheel verdwenen is, wordt het de hoogste tijd om eens een publicatie te wijden aan de Emerweg. Mijn verhaal vertelt iets van de geschiedenis van de Emerweg maar vooral de bijzonderheden van haar bewoners, voor zover ik die nog heb kunnen achterhalen of voor zover ik mij die nog herinner. Bij het verzamelen van gegevens en de gesprekken die ik had met enkele oud-bewoners en mensen die daarin de omgeving hebben gewoond, ben ik tot de conclusie gekomen, dat ik mijn verhaal niet kan en moet beperken tot de Emerweg op zich, maar onderwerpen zoals b.v. de scholen waar ik op gezeten heb en de St.-Theresia- en Rozenkranskerk, waartoe ons gezin als parochianen behoorde, niet onvermeld kan laten. Daarnaast worden in hoofdstuk 7 de vroeger nabij de Emerweg liggende straten en weggetjes beschreven, omdat die voor het grootste deel ook verdwenen zijn. Vandaar de titel 'Emerweg en omgeving'. Als amateurschrijver en niet-historicus ben ik mij ervan bewust, dat niet alle door mij vermelde jaartallen en omstandigheden zullen overeenstemmen met de historische werkelijkheid. Ik heb niet alles kunnen controleren en ook niet altijd op juistheid kunnen toetsen. Hetzij zo ! Waar het mij om gaat, is om sommige bekende feiten uit de historie van de Emerweg te vermelden en een beeld te schetsen van zijn bewoners. Binnen niet al te lange tijd is er namelijk niemand meer die dat nog kan. Hoofdstuk 8 'Het leven van het gezin Brans' en hoofdstuk 9 'De jeugd, schooljaren en werk van Kees' is een op zichzelf staand geheel. Het kan eventueel los van de andere hoofdstukken gelezen en gepubliceerd worden. Daarom komt het voor, dat in de hoofdstukken 1 tot en met 7 soms zaken en situaties aan de orde komen die in hoofdstuk 8 en 9, meestal in een wat andere vorm, ook de revue passeren. De heer K. Leenders heeft in het kwartaalblad van oktober 2008 van de Heemkundekring Breda 'Engelbrecht van Nassau' een artikel gewijd aan de Emerweg. In het artikel wordt ingegaan op de ligging van de Emerweg, het ontstaan van de naam en de verschillende namen die de Emerweg heeft gehad, de opdeling van de Emerweg en de geschiedenis door de eeuwen heen. In zijn artikel vindt een meer wetenschappelijke benadering plaats die veel verder terug gaat in de tijd waarbij meerde historische aspecten aan de orde komen. In mijn publicatie worden die zaken ook wel vermeld maar daar ligt niet de nadruk op. Het zijn vooral de bewoners en hun situatie vanaf 1940 die van mij de aandacht krijgen. De historische informatie die ik over de straten vermeld, is gedeeltelijk ontleend aan de gegevens daarover in het boek uit 1988 'De straten van Breda' door Gerard Otten. Een taalkundige bijdrage is geleverd door mijn zwager Harrie van Eijk mijn vriend Emilio van Etten en door Harrie Doeland, leraar Nederlands en school genoot op de St.-Tarcisiusschool en St.-Silvestermulo. Inleiding De Emerweg was eens een belangrijke verbindingsweg tussen Princenhage en de Haagse Beemden. De route naar de Haagse Beemden ging voorname- lijk langs landbouwgronden en weilanden met vee en de daarbij behorende boerderijen. Het gebied heette al vele eeuwen Buurstede Heike, een buurtschap dat vroeger deel uitmaakte van de gemeente Princenhage. Buurstede Heike had een eigen reglement waarin precies omschreven was wat de bewoners wel of niet mochten verbouwen, hoe zij de weilanden moesten onderhouden en of zij wel of geen zoden mochten steken. Buurstede Heike behoorde tot het grondgebied van de gemeente Princenhage, maar op 1 januari 1942 werd het gebied geannexeerd door Breda. Buur- stede Heike was niet alleen de naam van het gebied, maar ook de straatnaam. De huisnummers werden aangeduid met hoofdletters en cijfers. Bij de an- nexatie werd niet alles Emerweg, maar er waren ook 'omnummeringen' naar Tuinzichtlaan (toen nog met ch), Zuilenstraat, Leursebaan, Huifakkerstraatje, Eemerstraat, Kwakkelhutstraat, Leegstraaten Hogestraat (later Hoogestraat en Hoogstraat genaamd). Het deel waar wij woonden werd Emerweg. Daaraan voorafgaand vond erin 1927 al een annexatie plaats waarbij een deel van het grondgebied van de gemeente Princenhage werd toebedeeld aan de gemeente Breda. Het gebied werd in de volksmond d'n Èmmere genoemd. Waar lag de Emerweg? De Emerweg sloot aan op de Zuilenstraat die vanuit het toenmalige Princenhage naar het noorden liep. De Zuilenstraat ging op het einde met een korte bocht naar rechts en eindigde op de kruising met de Leursebaan en ging over in Emerweg. De Zuilenstraat eindigt nu haaks op de Ettense Baan. De Emerweg is wat verlegd en begint nu op de kruising van de Tuinzigtlaan met de Meidoornstraat, op de plek waar enige jaren geleden een rotonde werd aangelegd die nu alweer verdwenen is. Het resultaat is nu een onoverzichtelijk kruispunt. Het tracé van de Emerweg gaat op dat kruispunt richting spoorlijn. Daar ligt nu een fietspad vóór het Markenhage College en de woonwagenstandplaats. De oude knotwilgen langs het fietspad zijn behouden en geven precies aan waar vroeger de Emerweg liep. Er volgt dan nog een klein stukje van de oorspronkelijke Emerweg, waar ook de oude knotwilgen bewaard zijn. gebleven. De Emerweg ging vervolgens verder over de dubbele spoorlijn Breda-Roosendaal en Breda-Rotterdam en maakte na een paar honderd meter een scherpe bocht naar rechts verder naar het noorden. Enkele woningen op de Emerweg stonden ten zuiden van de spoorlijn en het meren deel ten noorden daarvan. De scheiding van het gebied door de spoor- lijn werd door de bewoners aangegeven als 'onder' en 'boven' de spoorlijn, zoals dat nu b.v. ook nog steeds gebeurt met de wijk Belcrum die voor de Bredanaars 'boven' de spoorlijn ligt. Ik zal de Ligging verder aangeven als ten zuiden en ten noorden van de spoorlijn. Op de Emerweg en omgeving woonden voornamelijk boeren, tuinders en eenvoudige burgermensen. Het was geen rijke buurt. Van de gewone bewoners had het hoofd van het gezin meestal een baan die met het buitenleven te maken had. Hardwerkende mensen waarbij de vrouwen thuis waren om de boel en de kinderen op orde te houden. De vrouwen hadden altijd een schort aan, klaar om aan het werk te gaan. Het waren in ieder geval geen kantoormensen. De Emerweg was Lang een zandweg en werd ten zuiden van de spoorlijn omstreeks 1935 bestraat. Ten noorden van de spoorlijn gebeurde dat pas omstreeks 1950. De zandweg strekte zich uit tot ver in de Haagse Beemden via de huidige Emerparklaan en Mijkenbroek tot aan de Rietdijk en de Achter Emer. Via de zandweg moesten de boeren bij mij uit de buurt en vanuit Princenhage tot 1950 met paard en kar en vee de Haagse Beemden in om zo hun ook daar lig- gende landbouwgronden en weilanden te bereiken. Zelfs vanuit Ulvenhout waren er boeren die weilanden en grasland hadden in de Haagse Beemden, in de buurt van het IJzer Hek. Het jong vee, kalveren en veulens, graasden er en werden in het voorjaar daar naar toe gebracht om het najaar weer terug naar de stal gehaald te worden. De dieren hadden buiten weinig of geen verzorging nodig. Er waren voor de dieren geen stallen of andere plekken waar ze beschutting hadden. De boeren Heestermans, Verkooijen, Bartels, Goos, van Exsel en van Hooijdonk waren vanuit Ulvenhout met paard en wagen zo'n twee uur onderweg om uiteindelijk via de Haagweg, de Dijklaan en de Emerweg in de Haagse Beemden te komen. In de tijd dat het gras gemaaid werd en er gehooid moest worden werden er landbouwmachines naartoe gebracht en dan duurde de rit zeker drie uur. Boer Heestermens had daar zo'n 15 stuks jong vee lopen. Zo rond 1960 is hij in de Haagse Beemden gestopt en in de volgende jaren hebben ook de andere boeren uit Ulvenhout het dichter bij huis gezocht. Co Boeren en dan Martens, die daar in de buurt woonden, waren polderwacht en hielden voor de boeren alles in de gaten. Op een kaart van de Haagse Beemden uit 1898, afgedrukt in het in 2003 uitgegeven prachtige fotoboek van Piet Hein Stulemeijer 'Honderd Seizoenen van Land tot Stad', is goed te zien, dat het gebied den Emer zich tot ver in het Noorden uitstrekt richting Asterd. Piet Hein Stulemeijer, beeldhouwer en fotograaf, legde gedurende 25 jaar in een reeks foto's, steeds genomen vanaf vaste posities in het gebied, de veranderingen vast van het buitengebied. Als in een film trekken de veranderingen aan je voorbij. Hij begon met fotograferen een dag na het slaan van de eerste paal op 22 juni 1977 voor de woonwijk Haagse Beemden en maakte de laatste foto in de reeks op 6 mei 2002. In Breda werd in 1918 de eerste elektriciteit aangelegd. Dat was laat en had te maken met de Eerste Wereldoorlog. In het Ginneken was er al elektriciteit rond 1904. Voor zover ik weet was er rond de jaren veertig in de huizen op de Emerweg, in ieder geval in mijn ouderlijk huis, al elektriciteit. In 1954 werd er waterleiding aangelegd en een gasaansluiting kwam er nog later, pas na 1970. Riolering werd aangelegd rond 1965. Tot die tijd werd het afvalwater geloosd op een sloot en er was een beerput voor het persoonlijke afval. Bij de woningen waarin de eenvoudige burgermensen woonden lag altijd wel een stuk grond waarop de bewoners hun groenten konden verbouwen en meestal ook wel kippen, konijnen of zelfs een varken konden houden. Over het slachten van varkens en kippen later meer. De Emerweg in Breda is inmiddels bijna geheel van de kaart verdwenen. Een van de oorzaken is de aanleg van de nieuwe wijk Westerpark, ten zuiden van de spoorlijn Breda-Roosendaal, grenzende aan de al wat oudere wijk Tuinzigt. Verder was door de komst van het Hoogspoor en later de aanleg van de HSL (Hoge Snelheidslijn) een veel grotere ruimte nodig voor de spoorlijn en dat is ten koste gegaan van de woningen, tuinderijen en boerenbedrijven. De komst van het NAC-Stadion, de uitbreiding van het industrie- en winkelgebied en de aanleg van de woonwijk Haagse Beemden ten noorden van de spoorlijn Breda-Rotterdam deden de rest. Hollaers van Elkerzee;

Uitgebreid zoeken